Laatst stuitte ik bij toeval op de rapporten van de Leidse politie uit de bezettingsjaren. Die staan, dankzij Erfgoed Leiden, sinds enige tijd online. Het is een buitengewoon belangrijk initiatief.
Verbijsterende meldingen tref je aan. Over Joodse onderduikers die werden gepakt. Door verraad of bij toeval. Over gearresteerde onderduikgevers. Lees bijvoorbeeld wat zich afspeelde op 25 juli 1943, aan de hand van de kille melding die op die dag werd gedaan. Krijg hier een beeld van wat er gebeurde met de Joodse arrestanten nadat ze vanuit Leiden waren overgebracht naar Westerbork.

Ga door de rapporten. Op willekeurige dagen. Lees over ‘vergaderingen’ en hoe die gecontroleerd werden. Lees over verklikkers. Zoek op ‘verduistering’ en kom honderden meldingen tegen. Lees over ongelukken in het donker, die werden veroorzaakt door de verplichte verduistering. Over de wanhoop, over zelfdodingen.

Zoek in de rapporten en vul in het woord ‘onderduiker’ in, of ‘dood’. Lees hoe de Rotterdamse politie op 12 maart 1945 de collega’s in Leiden informeert dat aldaar drie jongemannen uit Leiden ‘standrechtelijk zijn doodgeschoten’. Een Leidse agent wordt vervolgens belast met het informeren van de nabestaanden.

Krijg, al lezend een beeld van de honger in de laatste oorlogsmaanden toen Leiden een stad was waar ‘ernstig verwaarloosde en nagenoeg verhongerde kinderen’ werden aangetroffen.
Lees en herdenk. Niet alleen in de meidagen maar het hele jaar door.

(foto: Gezicht op de Hooigracht met de Gepekte Brug, W.J. Kret. Erfgoed Leiden en Omstreken)